Chuỗi
tràng hạt là một
vật dụng trong việc tụng kinh Phật giáo
gồm một vòng xâu hạt. Hạt có thể làm bằng hàng thảo mộc, bằng xương,
bằng đá
hay bằng plastic.
Đôi khi hạt chuỗi làm bằng thủy tinh,
ngà voi, san hô,
mã não,
hổ phách.
Phật giáo Đại thừa
Phật giáo Đại thừa dùng chuỗi hạt với con số
108 hoặc một ước số của 108. Điển hình là phái Tịnh Độ
dùng chuỗi có 27 hạt.
Chuỗi
tràng hạt loại ngắn.
Ở Trung Hoa
chuỗi tràng hạt được gọi là shu zhu (数珠:
số châu); Fo zhu (佛珠:
Phật châu) hoặc nian zhu (念珠:
niệm châu).
Nhật Bản
thì gọi là juzu (数珠:
số châu) và nenju (念珠:
niệm châu). Phái Jodo Shu (浄土宗: Tịnh Độ Tông) dùng chuỗi hai vòng; một hạt vòng
ngoài dùng để đếm mỗi lần tụng; một hạt vòng trong để đếm khi đã tụng hết một
chu kỳ vòng ngoài. Khi tụng đủ hết các hạt vòng trong lẫn ngoài thì tổng số có
thể lên đến 60.000 lần. Tuy nhiên người tụng cũng tùy nghi theo khả năng.[1]
Phái
Jodo Shinshu (浄土真宗:
Tịnh Độ Chân tông) thì không chú trọng đến con số tụng niệm. Tín đồ chỉ dùng
chuỗi tràng hạt trong phần lễ nghi với chuỗi hạt quyện vòng cả hai tay chắp.
Tay trái tượng trưng cho Saṃsāra (Luân hồi);
tay phải là Nirvana (Niết-bàn).
Chuỗi hạt thể hiện sự nhất thể của tín đồ và Phật A-di-đà.
Phái
Shingon (眞言:
Chân ngôn) dùng chuỗi 108 hạt để niệm Phật. Khi làm lễ, tín đồ dùng hai tay xoa
vòng chuỗi để biểu hiện xóa tẩy bụi trần.
Phật giáo Nam tông
Phật giáo Nam tông cũng dùng chuỗi tràng hạt
như trường hợp ở Myanma.
Phật giáo Tây Tạng
Phật giáo Tây Tạng dùng chuỗi với 108 hạt. Đôi
khi chuỗi 21 hay 28 hạt cũng được dùng nhưng loại chuỗi ngắn chủ yếu là để đếm
con số lạy rạp người khi lễ Phật.
Biểu tượng của số hạt trong chuỗi
Trong Phật
học thì con số 108 tượng trưng cho 108 phiền não (Kleśā) của con người. Lục
giác (thị giác, thính giác, vị giác, khứu giác, cảm giác, và thức giác) nhân
làm ba, tức ba loại phản ứng (lạc, khổ, vô ký) thì ra con số 18. Mười tám nhân
hai, tức hai thể (thiện hay bất thiện) thì có con số 36. Ba mươi sáu nhân ba, tức
ba thời (quá khứ, hiện tại, và vị lai) thì là con số 108 phiền não.[2]
Phật giáo Việt Nam thì giải thích là khi lục
căn (mắt, tai, mũi, lưỡi, thân và ý) không thanh tịnh vì thiếu lục thức (nhãn
thức, nhĩ thức, tỷ thức, thiệt thức, thân thức và ý thức) thì dễ bị giao động bởi
lục trần (sắc, thanh, hương, vị, xúc và pháp). Sáu căn, sáu trần, và sáu thức cộng
lại, thành ra thập bát giới (18). Con số này nhân cho sáu phiền não căn bản
(tham, sân, si, mạn, nghi, ác kiến) thì là số thành 108 (18x6=108). [3]
